|
муносабатда бўлишни баён қилганда эса ғайб, нозил қилинган китоблар ва охиратга нисбатан имон келтиришни яъни, қатъий тасдиқни айтган бўлса, намоз, инфоқ-эҳсон қилиш кабиларга қандай муносабатда бўлишни баён қилганда эса гарчи улар имоннинг турлари ичида зикр қилинаётган бўлса-да, уларга нисбатан бажаришни, адо этишни айтди.
@ @ @
Мана шу ерда шаръий аҳкомлар билан имон мавзуси устида бироз тўхталиб, улар ўртасидаги фарқни айтиб ўтишимиз зарур. Тавфиқ Аллоҳдан.
Имон қатъий тасдиққа алоқадор иш. Шаръий аҳкомлар эса баржаришга, адо этишга доир ишлардир. Имон далилдан келиб чиққан, воқега мутобиқ (мувофиқ) бўлган қатъий тасдиқдир.
Қатъий тасдиқ ҳеч қандай шак-шубҳа аралашмаган қатъий қаноат ҳосил қилишдир. Имоннинг луғавий маъноси мана шу, яъни, қатъий тасдиқдир. Воқега мутобиқлиги ҳис этиладиган воқеларнинг уни тасдиқлашидир, унга зид келмаслигидир. Воқега мутобиқ қатъий тасдиқ бўлиши учун унинг тўғрилигини кўрсатиб берадиган қатъий далил ҳам керак. Бу далил ақлий бўлиши ҳам, нақлий бўлиши ҳам мумкин.
Ақлий далил ҳис этиладиган воқелар борасидаги ақлий баҳснинг маҳсулидир.30 Масалан, ҳис этиладиган махлуқотлар борасида баҳс юритиб, ундан уларнинг Яратувчиси – Аллоҳ борлигига далил ҳосил қилинади. Яна бир мисол: Аллоҳнинг каломи Қуръони Карим хусусида баҳс юритиб, ундан бу Китобнинг инсон каломи эмас, Аллоҳ Таолонинг Каломи эканига далил ҳосил қилинади. Бинобарин, шунинг ортидан Аллоҳнинг каломини олиб келган Муҳаммад с.а.в.нинг пайғамбар эканликларига ҳам далил ҳосил бўлади.
Нақлий далил қатъий нақл йўлидан яъни, Аллоҳ Таолонинг Китоби ва Пайғамбар с.а.в.нинг мутавотир ҳадисларидан олинган далилдир. Ғайбга, фаришталарга, олдин нозил қилинган китобларга, ўтган пайғамбарларга, охират кунига, яхшию ёмон қадарга ишонишларнинг барчаси нақлий далил билан бўлади. Аллоҳ Таоло Нисо сурасининг 136 оятида айтади:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ آمِنُواْ بِاللّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نَزَّلَ عَلَى رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِيَ أَنزَلَ مِن قَبْلُ وَمَن يَكْفُرْ بِاللّهِ وَمَلاَئِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلاَلاً بَعِيدا
(30) 23 оят, 30-33 оятлар тафсирини қаранг.
50-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204